Ülkemizde özel sektör ve vakıf işletmeleri olarak kurulan
özel hastaneler doktor istihdamında çok önemli bir konumdadır. Bu kurumlarda doktorlardan
çok farklı şekillerde hizmet alımı söz konusudur. Bunlar; doktor ile hastane
arasında yapılan anlaşma sonucu doktor hastanede kadrolu çalışmasıdır. Doktorlarla
yapılan ve çok yaygın olan tek tip hizmet sözleşmesi sonucu doktorlardan
alınan hizmet serbest meslek faaliyeti kabul edilip elde edilen gelir de
serbest meslek kazancı kabul edilmektedir. Her ay sonunda tespit edilmiş olan doktor
tarafından verilen hizmet bedeli doktorun hastane adına serbest meslek makbuzu
düzenlemek suretiyle kendisine ödenmekte
ödeme sırasında G.V.K. 94/2.madde uyarınca tevkifat yapılmaktadır. Hastane
tarafından yıl boyunca yapılan ödemeler izleyen yıl doktor tarafından yıllık G.V.
beyannamesi ile beyan edilerek nihai vergileme gerçekleştirilir.
Bu bağlamda serbest meslek kazancına ve buna bağlı olarak
S.M.K ile Ticari Kazanç arasındaki farklara da değinmemiz gerekir.
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden çok şahsi mesaiye, ilmi
veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin
işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına
yapılmasıdır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden
doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin
aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından
yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek
kazancıdır.
Serbest meslek
faaliyetinin bir işverene tabi olarak yapılması halinde, elde edilen gelir
ücret geliri olur.
Örnek verecek olursak; Muayenehanesinde hasta kabul eden bir
doktorun, ilmi veya mesleki bilgiye ve ihtisasa dayanan bu faaliyeti, serbest
meslek faaliyetidir. Ancak, bu doktor ayrıca bir özel hastane işletmekte ise,
bu faaliyet ticari faaliyet sayıldığından, elde edilen kazanç “ticari kazanç”
olacaktır. Bu kişi yıllık gelir vergisi beyannamesini verirken doktorluk
faaliyetinden elde ettiği kazancı serbest meslek kazancı, özel hastanecilik
faaliyetinden elde ettiği kazancı ise ticari kazanç olarak beyan edecektir.
Serbest meslek
kazancının tespitinde hasılattan indirilecek giderler şunlardır:
● Mesleki kazancın elde edilmesi ve devam ettirilmesiyle ilgili
genel giderler, İkametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak kullananlar,
ikametgah için ödedikleri kiranın tamamı ile ısıtma ve aydınlatma gibi diğer
giderlerin yarısını indirebilirler.
● Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin
müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta
primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere
Türkiye’de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş
olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları
şartıyla) ile demirbaş olarak verilen giyim giderleri.
● Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri,
(Seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla).
● Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve
envantere dahil taşıtlar için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar,
● Kiralanan veya envantere dahil olan ve işte kullanılan
taşıtların giderleri, (Taşıt giderlerinden kasıt genel olarak taşıtların tamir,
bakım, yakıt gibi giderleridir.)
● Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller,
● Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım
bedelleri,
● Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli
sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere
ödenen aidatlar,
● Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için
ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile iş yerleriyle ilgili ayni vergi,
resim ve harçlar,
● Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve sözleşmeye
göre ödenen tazminatlar.
Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek
erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez. Ayrıca Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları
ve faizleri de gelir vergisi matrahından ve gelir unsurlarından indirilemez.
DOKTORLARIN SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA VERGİ TEVKİFATI
ORANI %20’DİR.
DOKTORLARIN TUTACAĞI DEFTER
Serbest meslek erbabı “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak
zorundadır. Ancak doktorlar diledikleri takdirde, serbest meslek kazanç
defterinde yer alması gereken bilgileri protokol defterinde göstermek şartıyla,
ayrıca serbest meslek kazanç defteri tutmayabilirler.
Serbest meslek kazanç defterine işlemlerin günü gününe
kaydedilmesi zorunludur. Serbest meslek kazanç defterinin günü gününe
tutulmadığının, kayıt nizamına uyulmadığının tespiti halinde 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 352 nci maddesinin birinci derece usulsüzlüklerle ilgili 6
numaralı bendi uyarınca birinci derece usulsüzlük cezası kesilir. Ayrıca,
serbest meslek kazanç defterinin ibrazı için mükelleflere uygun bir mühlet
verilmesi üzerine bu süre içerisinde ibraz görevini yerine getirmeyen
mükellefler adına mükerrer 355 inci madde uyarınca özel usulsüzlük cezası
kesilmesi gerekmektedir.
SERBEST MESLEK ERBABININ KULLANACAĞI BELGELER
Serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerin (diş hekimleri
ile veteriner hekimler dahil), iş yerlerinde kredi kartı okuyucuları (POS)
bulundurmaları ve kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu cihazları kullanmaları
zorunluluğu getirilmiş ve bu cihazlarla düzenlenecek POS belgeleri, anılan
mükelleflerce yürütülen serbest meslek faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu
uyarınca düzenlenmiş “serbest meslek makbuzu” olarak kabul edilmiştir.
Bu düzenleme ile kredi kartı okuyucusundan üretilen belgenin
belli şartlar dahilinde “serbest meslek makbuzu” olarak kabul edilmesi, bu tahsilatlar
için ayrıca serbest meslek makbuzu düzenlenmemesi suretiyle yapılan ödemelerde
iki ayrı belge düzenlenmemesi, belgenin teke indirilmesi yoluyla hekimlere bir
kolaylık tanınmıştır. Ancak, anılan mükelleflerin bedelini kredi kartı
kullanılmaksızın (nakit, çek, havale vb. olarak) tahsil ettikleri hizmetler
için Vergi Usul Kanununa göre serbest meslek makbuzu düzenlemeleri
gerekmektedir.
Serbest meslek faaliyeti icra eden hekimler tarafından kredi
kartı ile yapılan ödemelerde POS cihazı ile düzenlenecek POS belgeleri
üzerinde, mükellef bilgileri, tarih, saat, sıra no, hizmetin cinsi, vergi dâhil
tutarı vb. bilgiler ile “Bu belge V.U.K. uyarınca serbest meslek makbuzu yerine
geçen belge hükmündedir.” ibaresi yer alacak, müşteri tarafından talep edilse dahi
başkaca bir belge düzenlenmeyecektir.
Ancak, hekim tarafından hastaya verilecek hizmetin
niteliğinin ayrıca belirtilmesi gereken durumlarda (örneğin aşı hizmeti
verilmesi) POS cihazı ile düzenlenecek POS belgesinin yanısıra serbest meslek
makbuzunun da düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır.
MALİ MÜŞAVİR - YUSUF
SALCIOĞLU
Kayıtlar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder